హార్ట్ఫుల్నెస్ - సహజ్ మార్గ్ - సంస్కారాలు -1

 

హార్ట్ఫుల్నెస్ - సహజ్ మార్గ్ - సంస్కారాలు -1 

*

సహజ్ మార్గ్ పరిభాషలో సంస్కారాలంటే ఏమిటి? 

మామూలుగా సంస్కారం లేదా? అని వాడుకలో సరైన అలవాట్లను కనబరచకపోతే, అవతలివాళ్ళను అంటూంటాం. ఇక్కడ సహజ్  మార్గ్ సందర్భంలో సంస్కారాలంటే అవి కాదు. 

సంప్రదాయపరంగా వేటినైతే కర్మలని, వాసనలని, పూర్వజన్మల సంస్కారాలని కూడా వాడుతూ ఉంటామో అవే సంస్కారాలు. 

సంస్కారాలు ఎలా ఏర్పడతాయి? 

'నేను' చేస్తున్నానన్న స్పృహతో చేసిన కర్మలు, ఆలోచనలు ముద్రలుగా మనసులో ఏర్పడతాయి. అవే కర్మలు, ఆలోచనలు, మరలా-మరలా పునరావృతమైనప్పుడు అవి కరుడు కట్టి, ప్రవృత్తులుగా మారతాయి. వీటినే సంస్కారాలంటారు. మనసులో ఈ సంస్కారాలు ఏర్పడటమే గాక, అవి బుద్ధిని శాసిస్తాయి కూడా. అందుకే బుద్ధి కర్మానుసారిణి అన్న నానుడి వచ్చింది. బుద్ధి కర్మను అనుసరిస్తుంది; మనం బుద్ధిని అనుసరిస్తాము; అందుకే మన జీవితం కూడా మనం కర్మను అనుసరించే ఉంటుంది. కాని బుద్ధి హృదయాన్ని అనుసరించాలి. ఆశిక్షణయనే ధ్యాన శిక్షణ అని అంటాం.  ముందు ముద్రలుగా ఏర్పడి, ఆ ముద్రలే సంస్కారాలుగా మారతాయి. 

సంస్కారాలు 4 రకాలు

నిత్యం మనం బాహ్య ప్రపంచంతో వ్యవహరిస్తున్నప్పుడు 4 రకాలుగా ఈ సంస్కారాలను ఏర్పరచుకుంటూ ఉంటాం - 1) ఇష్టాలు-అయిష్టాలు (రాగద్వేషాలు) 2) ఇంద్రియ సుఖాలకు సంబంధించిన ముద్రలు 3) సాంసారిక చింతలు (ఈటీ బాధయాలంటాం) 4) అపరాధభావం (గ్లాని) - చేయవలసినవి చేయకుండా ఉండటం, చేయకూడానివి చేయడం వల్ల కలిగే ముద్రలు.  

ఆధ్యాత్మిక సాధనలో ప్రశ్నల పాత్ర, ప్రాముఖ్యత

 

ఆధ్యాత్మిక సాధనలో ప్రశ్నల పాత్ర, ప్రాముఖ్యత

 

జీవుడు భూమ్మీద పడిన తరువాత, ఊహందుకున్నప్పటి నుండి మనసులో ఎన్నో ప్రశ్నలను ఎదుర్కొంటూ ఉంటాడు. అందులోనూ మాటలు వచ్చినప్పటినుండి, ముఖ్యంగా పసితనంలో చుట్టూ ఉన్న పెద్దవాళ్ళను ప్రశ్నలతో ముంచెత్తి తాను ఉన్న ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేస్తూ ఉంటాడు జీవుడు. స్పష్టమైన ప్రశ్నలు, ఆసక్తికరమైన ప్రశ్నలు, అర్థం లేని ప్రశ్నలు అన్నీ ఉంటాయి ఆ ప్రశ్నల్లో. దీన్నే మనం జిజ్ఞాస అంటాం. జీవుడు ఎదిగేది ఈ జిజ్ఞాసతోనే.  కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలొస్తాయి, కొన్నిటికి రావు, కొన్ని ప్రశ్నల వల్ల అవతలి వాళ్ళు సమాధానాలు చెప్పలేక, వాళ్ళ కోపానికి గురవ్వాల్సి వస్తూ ఉంటుంది.  అప్పుడు ఆ ప్రశ్నలకు అణచివేసుకోవడం జరుగుతూ ఉంటుంది. ఎదుగుతున్న కొద్దీ సాంసారిక సమస్యలతో సతమవుతూ , వాటిల్లో చిక్కుకుపోయి సంసార సంబంధమైన ప్రశ్నలకే పరిమితమైపోతూ ఉంటాం. అసలు జిజ్ఞాస తగ్గిపోతూ ఉంటుంది. అదృష్టవశాత్తు ఈ జిజ్ఞాస పూర్తిగా తగ్గిపోదు. ఈ జిజ్ఞాస మనిషి ప్రాణాలకు ప్రయాణం పోస్తున్నట్లనిపిస్తుంది.

 

ఇక ఆధ్యాత్మిక జిజ్ఞాసను యేదో విధంగా కాపాడుకోగలిగినవాళ్ళు అదృష్టవంతులు. ఎందుకంటే ఆ జిజ్ఞాస ఈ జన్మ యొక్క సమస్యే కాదు, అన్ని జన్మల సమస్యలకు పరిష్కారం కనుగొనడానికి దారి తీసే అవకాశం ఉంది. 

అయితే ఈ సంసారంలో ఈదుతూనే మనసులో కలిగే ఆస్తిత్వపరమైన ప్రశ్నలకు జీవుడు సమాధానాలు/పరిష్కారాలు  తనదైన రీతిలో అన్వేషిస్తూ ఉంటాడు. ప్రయోగాలు చేసుకుంటూ ఉంటాడు. ఆ విధంగా ఈ అన్వేషణ, ఆధ్యాత్మిక సాధనకు దారి తీయవచ్చు. చిన్నప్పటి నుండి మనకు అలవడిన, ఈ ప్రశ్నించుకునే తత్త్వం ఇప్పుడు ఊపందుకునే అవకాశం ఉంటుంది. ఎందుకంటే ధ్యానలోలోతుల్లోకి వేడుతున్న కొద్దీ ఎన్నో ఎన్నెన్నో ప్రశ్నలు ఉద్భవిస్తూ ఉంటాయి, వాటికి తిరుగులేని సమాధానాలు కూడా అంతరాత్మ నుండి అందుతూ ఉంటాయి. దానితో ఆత్మ విశ్వాసం పెరుగుతూ ఉంటుంది, ధ్యానం నిగూఢ స్థితులకు చేరుకుంటూ ఉంటుంది; దీనికి అంతం ఉండదు.

 

అంతరంగంలో నుండి గాక ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానాలు మరే మార్గాల ద్వారా వచ్చే అవకాశం ఉంది? 

శాస్త్రాల నుండి, ఉద్గ్రంథాల నుండి, మహాత్ముల ప్రసంగాల నుండి, గురువులతో ప్రశ్నోత్తరాల నుండి మన హృదయం ప్రతిస్పందించినప్పుడు జరుగుతుంది. 

నిజమైన గురువు అసలైన ప్రశ్నలు ఎవరైనా శిష్యుడు అడుగుతాడేమోనని ఎప్పుడూ ఎదురు చూస్తూ ఉంటాడట? అటువంటి ప్రశ్నలు అడిగేవారికే గాక ఇతరులకు కూడా పరిష్కారమే ఆడు, ముక్తికి దారి తీసే ఉంటాయట. 

మరి అడిగే ప్రశ్నలు ఎలా ఉండాలి? సాధారణ నియమాలు: 

1) ప్రశ్నలు ఇతరులను బాధపెట్టేవిగా ఉండకూడదు. 

2) ప్రశ్నలు జిజ్ఞాసతో కూడినవై ఉండాలి.  

3) ఊహాజనితమైన ప్రశ్నలు వేయరాదు.  

4) అడిగే ప్రశ్నలు మన ఆధ్యాత్మిక అన్వేషణకు సంబంధించి, మన ప్రగతికి ఉపయోగపడే విధంగా ఉండేలా చూసుకోవాలి. 

5) ప్రశ్నలు సాధ్యమైనంత క్లుప్తంగా, సూత్రప్రాయంగా ఉండాలి.

6) సత్యానుభూతి దిశగా ఉండాలి ప్రశ్నలు 

ప్రశ్నలు ఇతరుల ద్వారా తెలుసుకున్నా, గ్రంథాలయ ద్వారా తెలుసుకున్నా, తనం అంతఃకరణను అడిగి తెలుసుకున్నా అవి మన ధ్యాన లోతులను పెంచుతాయి. మరొక ముఖ్య విషయం ఆధ్యాత్మికతలో సమాధానాల కంటే కూడా ప్రశ్నలే చాలా ముఖ్యం, సమాధానం లేకపోయినా సరే. ఇవే మన శోధన శక్తిని పెంపొందిస్తాయి, ధ్యాన లోలోతుల్లోకి వెళ్ళడానికి ఎంతో తోడ్పడతాయి. 

ఇక సమాధానాల విషయానికొస్తే, కొన్ని సమాధానాలు వెంటనే వస్తాయి కొన్ని శ్రమించగా శ్రమించగా వస్తాయి, కొన్ని ప్రశ్నలకు సమాధానాలు వేచి ఉండవలసి ఉంటుంది, కొన్ని సంవత్సరాలు పట్టవచ్చు, కొన్ని జన్మలు కూడా పట్టే ప్రశ్నలున్నాయి. ఆధ్యాత్మికతలో ప్రశ్నలకు సమాధానాలు కోరేవారు తొందరపడకూడదు, అపరిమితమైన సహనాన్ని అలవరచుకోవాలి. సమాధానం కోసం వేచి ఉండటం వల్ల తపన తీవ్రమవుతుంది. 

మన శాస్త్రాలను గమనించినా కూడా మనం కనుగొనేది, భగవద్గీత, వశిష్ఠ గీత, అష్టావక్ర గీత, ఉపనిషత్తులు, వంటి శాస్త్రాలననిటిల్లోనూ కూడా గురుశిష్యుల మధ్య ప్రశ్నోత్తరాలే కనిపిస్తాయి. వీటిల్లో మనకొచ్చే ప్రశ్నలకు, మనకు రాబోయే ప్రశ్నలకు, కూడా సమాధానాలున్నాయి. "నా పుస్తకాలు ఎవరూ చదవడం లేదు, అందులో మీకు వస్తున్న ప్రశ్నలకు, రాబోయే ప్రశ్నలకు కూడా సమాధానాలున్నాయి" అని పూజ్య చారీజీ అంటూండేవారు. ప్రస్తుతం పూజ్య దాజీ అభ్యాసీలు అడిగే ప్రశ్నలకు ప్రాధాన్యతనిస్తూ దిల్ సే కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తున్నారు. 

కాబట్టి ప్రశ్నల్లేకుండా ఆధ్యాత్మిక శోధన అసంభవం. శ్రేష్ఠమైన సమాధానాలు లోపలి నుండి అంతరాత్మ నుండి వచ్చేవే. వాటినే అంతర్ప్రబోధాలంటారు.  

పుష్ప విలాపం

 

పద్మశ్రీ ఘంటశాల గారు గానం చేసీన పుష్పవిలాపాన్ని వినడానికి పైన క్లిక్ చెయ్యండి 

పుష్ప విలాపం

కరుణశ్రీ (జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి)

నీ పూజ కోసం పూలు కోసుకు వద్దామని

ప్రొద్దుననే తోటలోనికి వెళ్ళాను ప్రభూ.

ఉదయశ్రీ అరుణారుణ కాంతులలో

ఉద్యానం కళకళలాడు తున్నది.

పూల బాలలు

తల్లి వొడిలో అల్లారు ముద్దుగా

ఆడుకుంటున్నాయి. అప్పుడు,

**

నే నొక పూలమొక్క కడ నిల్చి

చివాలున కొమ్మవంచి

గోరానెడు నంతలోన

విరులన్నియు జాలిగ నోళ్ళు విప్పి

"మా ప్రాణము దీతువా"

యనుచు బావురు మన్నవి;

కృంగిపోతి;

నా మానస మందదేదో

తళుకు మన్నది

పుష్పవిలాప కావ్యమై.

** 

అంతలో, ఒక సన్నజాజి కన్నియ

తన సన్నని గొంతుకతో నన్ను జూచి

ఇలా అన్నది ప్రభూ.

** 

ఆయువు గల్గు నాల్గు ఘడియల్

కని పెంచిన తీవతల్లి

జాతీయత దిద్ది తీర్తుము;

తదీయ కరమ్ములలోన స్వేచ్ఛమై

నూయల లూగుచున్ మురియుచుందుము;

ఆయువు దీరినంతనే

హాయిగ కన్ను మూసెదము

ఆయమ చల్లనికాలి వ్రేళ్ళపై.

** 

ఎందుకయ్యా మా స్వేచ్ఛభిమానాని

కడ్డు వస్తావ్?

మేం నీకేం అపకారం చేశాం?

గాలిని గౌరవింతుము సుగంధము పూసి;

సమాశ్రయించు భృంగాలకు

విందు చేసెదము కమ్మని తేనెలు;

మిమ్ము బోంట్ల నేత్రాలకు

హాయిగూర్తుము; స్వతంత్రుల మమ్ముల

స్వార్ధ బుద్ధితో,

తాళుము, త్రుంప బోవకుము;

తల్లికి బిడ్డకు వేరు సేతువే!

** 

ఇంతలో ఒక గులాబి బాల కోపంతో ముఖమంతా

ఎర్రజేసుకుని ఇలా అన్నది ప్రభూ.

ఊలు దారాలతో గొంతు కురి బిగించి

గుండేలొనుండి సూదులు గ్రుచ్చి కూర్చి

ముడుచు కొందురు ముచ్చట ముడుల మమ్ము

అకట! దయలేని వారు మీ యాడువారు

పాపం, మీరు దయా దాక్షిణ్యాలు గల మానవులు

గాబోలునే !

మా వెలలేని ముగ్ధ సుకుమార సుగంధ

మరంద మాధురీ జీవిత మెల్ల

మీకయి త్యజించి కృశించి నశించిపోయె;

మా వెలలేని ముగ్ధ సుకుమార సుగంధ

మరంద మాధురీ జీవిత మెల్ల

మీకయి త్యజించి కృశించి నశించిపోయె;

మా యౌవన మెల్ల కొల్లగొని ఆ పయి

చీపురుతోడ చిమ్మి

మమ్మావల పారబోతురు గదా! నరజాతికి

నీతి యున్నదా !

ఓయి మానవుడా !

బుద్ధ దేవుని భూమిలో పుట్టినావు

సహజ మగు ప్రేమ నీలోన చచ్చెనేమి?

అందమును హత్య చేసెడి హంతకుండ!

మైలపడిపోయె నోయి! నీ మనుజ జన్మ.

అని దూషించు పూలకన్నియల కోయలేక

వట్టిచేతులతో వచ్చిన నా

హృదయకుసుమాన్ని గైకొని

నాపై నీ కరుణశ్రీ రేఖలను

ప్రసరించుము ప్రభూ!

ప్రభూ!

సంస్కృత సుభాషితాలు, శ్లోకాలు - 2

 

సంస్కృత సుభాషితాలు, శ్లోకాలు - 2

ధృతిః క్షమా దమః ఆస్తేయం శౌచమింద్రియనిగ్రహః

ధీర్విద్యా సత్యమక్రోధో దశకం ధర్మలక్షణం.

తాత్పర్యం: 

ధృతి (ధైర్యం), క్షమా, దమ, దొంగిలించకుండుట, శుచి, ఇంద్రియనిగ్రహము, సద్బుద్ధి,  విద్య, సత్యము, కోపము లేకుండుట, ఈ పదీ ధర్మ లక్షణాలు.   

 

అద్భిర్ గాత్రాణి శుద్ధ్యంతి మనః సత్యేన శుధ్యంతి,

విద్యాతపోభ్యాం భూతాత్మా బుద్ధిర్ జ్ఞానేన శుద్ధ్యంతి.

తాత్పర్యం:

శరీరాన్ని నీరు శుద్ధి చేస్తుంది, మనస్సు సత్యము చేత శుద్ధి చేయబడుతుంది, విద్య తపస్సుల చేత ఆత్మశుద్ధి జరుగుతుంది, బుద్ధి జ్ఞానము చేత శుద్ధి అవుతుంది. 

 

ఆకాశాత్పతితం తోయం యథా గచ్ఛతి సాగరం

సర్వదేవ నమస్కారః కేశవం ప్రతిగచ్చతి.

తాత్పర్యం:

ఆకాశం నుండి నీరు క్రిందకు పడి, యే విధంగా సముద్రం చేరుకుంటుందో, అదే విధంగా దేవతలందరికీ చేసే నమస్కారాలన్నీ కూడా ఆ కేశవుడినే చేరుతాయి. 

దుర్లభం త్రయం ఏవ ఏతత్ దేవానుగ్రహ  హేతుకం

మనుష్యత్వం  ముముక్షత్వం మహాపూషః సమాశ్రయః. 

తాత్పర్యం:

దైవానుగ్రహం లేనిదే ఈ మూడు విషయాలు లభించడం దుర్లభం - మానవ జన్మ, భగవంతుని కోసం తపన, ఒక మహాపురుషుని ఆశ్రయం. - ఆది శంకరాచార్య, వివేకచూడామణి 

జరా  రూపం  హరతి, ధైర్యమాశా, మృత్యుః ప్రాణాన్, ధర్మచర్యామసూయా,

క్రోధః శ్రియం, శీలమనార్యసేవ, హ్రియం  కామః, సర్వమేవాభిమానః. 

తాత్పర్యం:

వృద్ధాప్యం రూపాన్ని హరిస్తుంది,  ఆశ ధైర్యాన్ని హరిస్తుంది, మృత్యువు ప్రాణాలను హరిస్తుంది, ధర్మంగా ఉండే నడవడిని అసూయ హరిస్తుంది, కోపం ప్రతిష్ఠను హరిస్తుంది, సౌశీల్యం దుష్ట సాంగత్యాన్ని హరిస్తుంది, సిగ్గు కామాన్ని హరిస్తుంది, దురహంకారం సర్వాన్నీ హరిస్తుంది. 

యత్ర నార్యస్తు  పూజ్యంతే రమంతే  తత్ర దేవతాః,

యత్ర ఎతాః న పూజ్యంతే  సర్వాస్తత్రాఫలాః క్రియాః.

తాత్పర్యం:

ఎక్కడ స్త్రీలు పూజింపబడతారో, అక్కడ దేవతలు నివసిస్తారు; ఎక్కడ స్త్రీలు పూజింపబడరో అక్కడ న్నీ వైఫ్యల్యానికే దారి తీస్తాయి. - మనుస్మృతి 

కేయూరాణి న విభూషయంతి పురుషం; హారా న చంద్రోజ్వలా, 

న స్నానం న విలేపనం న కుసుమం నాలంకృతా మూర్ధజాః; వాణ్యేకా సమలంకరోతి పురుషం యా సంస్కృతా ధార్యతే; క్షీయంతే ఖలు భూషణాని సతతం వాగ్భూషణం భూషణం.

 తాత్పర్యం:

ఆత్మను కేయూరాలతో (పూలతో) అలంకరించలేము, స్నానం ద్వారా గాని, సుగంధముల చేత గాని, జుట్టును కూమయాల ద్వారా అలంకరించడం ద్వారా గాని ఆత్మకు అలంకారం చేయలేము. వాణిలో సంస్కృతం ఉంటేనే ఆత్మను అలంకరించగలం; ఎప్పటికీ నాశనం లేనిది, ఈ వాక్కుకు ఆభరణంగా ఉండేది ఈ సంస్కృతమే. 

ఓమ్ త్రయంబకం యజామహే సుగంధిం                            పుష్టివర్ధనంఉర్వారుకమివ బంధనాన్                                మృత్యోర్ముక్షీయమామృతాత్  

తాత్పర్యం:

త్ర్యంబకం అంటే మూడు కన్నులవాడిని యజామహే పూజిస్తున్నాము; ఆధ్యాత్మిక సౌరభంతో భాసిస్తూ మా ఆధ్యాత్మిక అంతరాళానికి పుష్ఠి కలిగించాలని ప్రార్థిస్తున్నాం. 

కరాగ్రే వసతే  లక్ష్మి, కరమధ్యే  చ సరస్వతి,

కరమూలే తు  గోవింద, ప్రభాతే  కరదర్శనం.

తాత్పర్యం:

అరచేతి అంచులో లక్ష్మీ, అరచేతి మధ్యలో సరస్వతి, అరచేతి మూలలో గోవిందుడు, ఉన్న కర దర్శనాన్ని ఉదయాన్నే చేసుకుంటున్నాము. 

ఉద్యమేన హి సిద్ధ్యంతి  కార్యాణి న మనోరథైః

న హి సుప్తస్య సింహస్య ప్రవిశంతి ముఖే  మృగాః

తాత్పర్యం:

శ్రమించడం ద్వారా మాత్రమే కార్యాలు సిద్ధిస్తాయి; కేవలం కోరుకున్నంత మాత్రాన సరిపోదు. సింహం నోట్లోకి మృగం యే విధంగా తనంతట అదే ప్రవేశించదో, సింహం యే విధంగా వేటాడా వలసి ఉంటుందో, అదే విధంగా మనిషి శ్రామిస్తే గాని పనులు సిద్ధించవు. 

మూకం కరోతి  వాచాలం పంగ్ ఉల్లంఘయతే  గిరింయత్కృపా తమహం వందే  పరమానందమాధవం.

తాత్పర్యం:

పరమానందానికి నిలయమైన భగవంతుని కృప ఉన్నట్లయితే, మూగవాడు అనర్గళంగా మాట్లాడగలుగుతాడు, కాళ్ళు లేనివాడు కొండలు చక చకా ఎక్కగలుగుతాడు. 

ఓమ్ పూర్ణమదః పూర్ణమిదం పూర్ణాత్ పూర్ణ ముదచ్యతే పూర్ణస్య  పూర్ణ  మాదాయ  పూర్ణామేవావశిష్యతే.

తాత్పర్యం:

భగవంతుడు పరిపూర్ణుడు. ఈ ప్రపంచం పరిపూర్ణమైనది. పరిపూర్ణమైన ఈ ప్రపంచం భగవంతుడి నుండే పుట్టింది. పరిపూర్ణత నుండి పరిపూర్ణాతను తీసివేసినా  పరిపూర్ణతే మిగిలి ఉంటుంది. 

 

సంస్కృత సుభాషితాలు, శ్లోకాలు - 1

సంస్కృత సుభాషితాలు, శ్లోకాలు - 1 

అసతోమా సద్గమయ, తమసో మా జ్యోతిర్గమయ, మృత్యోర్మామృతజ్ఞ్గమయ.

తాత్పర్యము

అసత్యము నుండి సత్యము వైపుకు, అంధకారము నుండి వెలుతురు వైపుకు, మృత్యువు నుండి అమృతత్వము వైపుకు నడిపించు దేవా! 

- బృహదారణ్యక ఉపనిషత్తు 

ఓమ్ సహనావవతు సహ నౌ భునక్తు, సహ వీర్యం కరవావహై. తేజస్వి నావధీతమస్తు  మా విద్విషావహై 

ఓమ్ శాంతిః  శాంతిః  శాంతిః 

తాత్పర్యము

ఈశ్వరుడు మనల నిరువురిని రక్షించుగాక, అతడు మనల నిరువురను పోషించుగాక, మనము గొప్ప శక్తితో (దివ్యబలముతో) కలసి పని చేయుదుముగాక. అధ్యయనముచే మనమిరువురము మేధా సంపదను పొందుదుముగాక, మన ఒకరినొకరు ద్వేషింపకుందుముగాక. శాంతి, శాంతి, శాంతి సర్వత్రా వుండుగాక. 

అఖండమండలాకారం వ్యాప్తం యేన చరాచరం |
తత్పదం దర్శితం యేన తస్మై శ్రీగురవే నమః || 

తాత్పర్యము

అఖండ ప్రపంచాన్ని ఆకాశంలా వ్యాపించిన ఏ గురుతత్వమైతే 'తత్ 'అని పిలువబడే బ్రహ్మను దర్శింపజేసిందో, అట్టి శ్రీ గురువుకు నమస్కారము.

అజ్ఞానతిమిరాంధస్య జ్ఞానాంజనశలాకయా
చక్షురున్మీలితం యేన తస్మై శ్రీగురవే నమః

తాత్పర్యము

అజ్ఞానమనే చీకటి చేత అంధులైనవారికి జ్ఞానమనే అంజనాన్ని పూసి, కన్నులు తెరిపించిన గురువుకు నమస్కారం అని దీని భావం.

గురుర్బ్రహ్మా  గురుర్విష్ణుః  గురుర్దేవో మహేశ్వరః |
గురురేవ పరం బ్రహ్మ తస్మై శ్రీగురవే నమః ||

తాత్పర్యము

గురువే  బ్రహ్మ,  గురువే  విష్ణువు,  గురువే మహేశ్వరుడు. గురువు  మాత్రమే  పరబ్రహ్మ.  అట్టి  గురువుకు  నమస్కరిస్తున్నాను. 

స తు దీర్ఘకాల నైరంతర్య సత్కారా సేవితో దృఢ భూమిః

తాత్పర్యం

దీర్ఘ కాలం అంతరాయం లేకుండగా గనుక శ్రద్ధాసక్తులతో  సాధన  చేసినట్లయితే దృఢమైన  పునాది  ఏర్పడుతుంది. 

విద్యార్థినా కుతోః సుఖం, సుఖార్థినా కుతో విద్యా,
విద్యార్థినా త్యజతే సుఖం, సుఖార్థినా త్యజతే విద్యా. 

తాత్పర్యం

విద్యనర్థించేవాడికి సుఖం ఎక్కడుంటుంది, సుఖాన్ని కోరుకొనేవాడికి విద్య ఎక్కడుంటుంది? విద్యార్థి సుఖాన్ని వదులుకుంటాడు, సుఖాన్ని కోరుకొనేవాడు విద్యను వదులుకుంటాడు. 

ప్రారభ్యతే న ఖలు విఘ్నభయేన నీచైః,
ప్రారభ్య విఘ్న విహితా విరమంతి మధ్యాః,
విఘ్నైః  పునః పునరపి ప్రతిహన్యమానాః,
ప్రారభ్య చోత్తమ జనా న పరిత్యజంతి. 

తాత్పర్యం

విఘ్నాలు కలుగుతాయన్న భయంతో నీచులు నిశ్చయంగా పనిని ప్రారంభించరు; విఘ్నములున్నవని తెలిసిన తరువాత మధ్యములు విరమిస్తారు; విఘ్నాలు మాటిమాటికీ గొడ్డలి పెట్టులా కష్టాలు కలిగినప్పటికీ ఉత్తములు చేపట్టిన కార్యమును విడిచి పెట్టరు. 

ధర్మస్య ఫలమిచ్ఛంతి ధర్మం నేచ్చంతి మానవః |
పాపస్య ఫలం నేచ్ఛంతి పాపం కుర్వంతి యత్నతః || 

తాత్పర్యం

ధర్మము వల్ల కలిగే ఫలాన్ని కోరుకుంటాడు మానవుడు, కాని ధర్మంగా ఉండటానికి వెనుకాడతాడు. పాపము వల్ల కలిగే ఫలితాన్ని కోరుకోడు కాని పాపాన్ని స్వేచ్ఛగా ఆచరిస్తాడు.  

పిబంతి నదయః స్వయం ఏవ న అంభః స్వయం న ఖాదంతి ఫలాని వృక్షాః |
న అదంతి సస్యం ఖలు వారివాహా పరోపకారాయ సతాం విభూతయః ||   

తాత్పర్యం

నదులు వాటి నీరు అవి త్రాగవు; వృక్షాలు అవిచ్చే పండ్లు అవి తినవు; మేఘాలు తమ వల్ల వచ్చిన పంటలను అవి తినవు; అలాగే సజ్జనులు కూడా తమ ధనాన్ని పరోపాకారానికే ఉపయోగిస్తారు  

శ్రీమదాంధ్ర మహాభాగవతం - బమ్మెర పోతన

 

శ్రీమదాంధ్ర మహాభాగవతం - బమ్మెర పోతన 

*

ఎవ్వనిచే జనించు జగము; యెవ్వని లోపల నుండు లీనమై;
యెవ్వని యందు డిందు; పరమేశ్వరుడెవ్వఁడు; మూలకారణం
బెవ్వడు; అనాదిమధ్యలయుడెవ్వడు; సర్వము తానేయైన వా
డెవ్వడు; వానిన్ ఆత్మభవున్  ఈశ్వరున్ నే శరణంబు వేడెదన్.

తా|| ఎవరి ద్వారా ఈ జగత్తు, ఈ సృష్టి సరుకిమపబడిందో, ఎవరి లోపల ఈ జగత్తు లీనమై ఉందో, ఎవరు యందు, ఇందు కూడా పరమేశ్వరుడై ఉన్నాడో, సరానికి మూలకారణం ఎవరై ఉన్నాడో, ఎవరు ఆది, మధ్యమ, అంతం లేకుండా ఉన్నాడో, ఎవరైతే సర్వమూ తానే అయి ఉన్నాడో; అటువంటి ఆత్మభవుడైన ఈశ్వరుడిని నేను శరణు వేడుతున్నాను.

 

పోతనామాత్యునిచే ఇవ్వబడిన భగవంతుని అద్వితీయమైన నిర్వచనం. మతాలతో సంబంధం లేని నిర్వచనం. భాగవతంలోని గజేంద్ర మోక్షం అధ్యాయం లోనిది. తెలుగు పిల్లలందరికీ తప్పనిసరిగా కంఠస్థం చేయించవలసిన ఉత్పలమాల పద్యం.  పైన వీడియోలో చిత్తూరు నాగయ్య గారు, భక్త పోతన సినిమాలో వారు ఈ పద్యాన్ని గానం ఎంత స్పష్టమైన ఉచ్ఛారణతో గానం చేశారో వింటే తనువు పులకరిస్తుంది. ఈ సినిమా నా దృష్టిలో, ప్రతీ అభ్యాసి             (సాధకుడూ)  తప్పక చూడవలసిన చిత్రం. 

అష్టావక్ర గీత చిరు పరిచయం

 

అష్టావక్ర గీత చిరు పరిచయం  

ఇంచుమించుగా గీతలు సుమారు 100 రకాల గీతలున్నాయి. అందులో భగవద్గీత అన్నిటి కంటే ప్రాచుర్యంలో ఉన్నది. భగవద్గీత, శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి బోధించినది. అర్జునుడు కర్తవ్య బోధ తెలియక అజ్ఞానంలో గందరగోళ స్థితిలో ఉన్నప్పుడు శ్రీ కృష్ణ భగవానుడే స్వయంగా అర్జునుడిని నిమిత్తంగా చేసుకుని 18 అధ్యాయాల్లో అనేక విషయాలను మానవాళికి తెలియజేయడం జరిగింది. 

అష్టావక్ర గీతలో అష్టావక్రుడు జనక మహారాజుకు బోధించినదే అష్టావక్ర గీత. దీనినే అష్టావక్ర సంహిత అని కూడా అంటారు. ఇక్కడ జనక మహారాజు జ్ఞాని, అన్నీ తెలిసిన రాజర్షి ఆయన అడిగిన ప్రశ్నలకు సమాధానంగా ఇచ్చిన బోధ ఈ గీత. వేదాంతంలో అతి ఉత్కృష్ట కోవకు చెందిన గ్రంథం. అష్టావక్రుడు సూటిగా, పరమసత్యాన్ని యే విధంగా తెలుసుకోవాలో సుస్పష్టంగా కుండ బడ్డలుకొట్టినట్లు చెప్పడం జరిగింది. 

అర్జునుడికి కలిగిన ప్రశ్నలు మనిషిలో కలిగినప్పుడే భగవద్గీత అర్థమవుతుంది. ఆ ప్రశ్నలు యేదొక దశలో ప్రతీ మనిషికీ కలుగుతాయి. అలాగే జనక మహారాజుకు కలిగిన ఉత్కృష్టమైన ప్రశ్నలు మనలను వేధించినప్పుడే అష్టావక్ర గీత బోధపడుతుంది. 

అష్టావక్రుడు ఇంచుమించు ప్రతీ శ్లోకంలోనూ సత్యాన్వేషణకు పరిష్కారాన్ని స్పష్టంగా సూచిస్తారు. ఈ గీత నిధిధ్యాసనకు సంబంధించిన గ్రంథం అని కూడా చెప్తారు. అంటే కేవలం శ్రవణానికి, మననానికి మాత్రమే గాక నిధిధ్యాసనకు ఎక్కువగా సమయాన్ని వెచ్చిపజేసే గ్రంథం. ఇతర శాస్త్రాలన్నీ శ్రవణం ద్వారా, ఆ తరువాత మననం ద్వారా (ప్రశ్నించుకుని అర్థం కూలంకషంగా తెలుసుకున్న తరువాత) పూర్తయిన తరువాత మాత్రమే, కేవలం నిధిధ్యాసన ద్వారా  సాక్షాత్కరించుకోగలిగే శాస్త్రం అని చెప్తారు.

ఉదాహరణకు మనం అష్టావక్ర గీతలోని ప్రారంభంలో ఉన్న రెండు  శ్లోకాలను అధ్యయనం చేస్తేనే, మనం ఇప్పటి వరకూ అష్టావక్రుని గురించి మాట్లాడుకున్న వారి తత్త్వం అవగతమవుతుంది. పూజ్య దాజీ ఈ గ్రంథం నుండి తరచూ ఈ శ్లోకాలను ఉటంకిస్తూ ఉంటారు. 

జనక ఉవాచ:

కథం జ్ఞానమవాప్నోతి కథం ముక్తిర్భవిష్యతి |

వైరాగ్యం చ కథం  ప్రాప్తమేతద్  బ్రూహి మమ ప్రభో ||1-1||

జ్ఞానాన్ని ఎలా సంపాదించాలి? ముక్తిని సాధించడం ఎలా? వైరాగ్య స్థితిని చేరుకోవడం ఎలా? దయచేసి తెలపండి ప్రభు!

అష్టావక్ర ఉవాచ: 

ముక్తిమిచ్ఛసి చేత్తాత్ విషయాన్ విషవత్త్వజ |

   క్షమార్జవదయాతోష సత్యం పీయూషవద్ భజ ||1-2||

నీవు ముక్తిని సాధించాలనుకుంటే విషయాలను విష తుల్యంగా భావించు నాయనా! సహనం, చిత్తశుద్ధి, కరుణ, సంతుష్టి, సత్యసంధత, వీటిని అమృత తుల్యంగా భావిస్తూ సాధన చెయ్యి.

నిజమైన సత్యాన్వేషకులు, ఆధ్యాత్మిక సాధకులు, జిజ్ఞాసువులు, తగిన సమయం వచ్చినప్పుడు ఈ గ్రంథాన్ని తప్పక అధ్యయనం చెయ్యవలసినది.